Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve sağlam referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Ekim 2022 devri sonuçları açıklandı.

Eşik bedel olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, eylül ayında 46,9 olan manşet PMI, ekimde 46,4’e geriledi.

İHRACAT SİPARİŞLERİNDE YAVAŞLAMA

Manşet PMI, üst üste sekizinci ay eşik bedel 50’nin altında kalarak bölümün performansında sert yavaşlamaya işaret etti. Bu yavaşlama Mayıs 2020’den bu yana en bariz düzeyde gerçekleşti.

Yeni siparişlerde talep eksikliğine bağlı olarak devam eden ve 13’üncü aya ulaşan ivme kaybı, faaliyet şartlarındaki bozulmada tesirli oldu. Misal biçimde yeni ihracat siparişleri de gözle görülür bir formda yavaşladı. Talepteki zayıflık, üretim tarafını da etkiledi.

Bununla birlikte, üretimdeki yavaşlama mayıs ayından bu yana en ölçülü seviyede ölçüldü. Ekim ayında imalatçılar yeni siparişlerdeki yavaşlamayı satın alma faaliyetlerine ve çalışan sayılarına da yansıttı. İstihdamda Mayıs 2020’den bu yana en bariz azalma gerçekleşti. Girdi alımlarındaki azalma, tedarik zincirleri üzerindeki baskının hafiflemesini sağlayarak teslimat müddetlerinin azalmasında rol oynadı. Tedarikçi performansı son 34 ayda birinci defa düzgünleşme sergiledi ve bu güzelleşme Eylül 2014’ten bu yana en besbelli seviyede kaydedildi.

Girdi maliyetleri ve en son eser fiyatları ekim ayında keskin bir formda artmaya devam etti. Lakin her ikisinde de enflasyon evvelki aya nazaran düşüş gösterdi. Girdi maliyetlerindeki yükseliş büyük ölçüde para ünitesindeki zayıflıktan kaynaklanırken güç ve ham unsur fiyatlarında da artış bildirildi. Firmaların girdi maliyetlerindeki artışı müşterilere yansıtmasıyla birlikte sonuncu eser fiyatları da yükseldi.

“ULUSLARARASI TALEPTEKİ ZAYIFLIK ÖN PLANA ÇIKTI”

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi: “Ekim ayında talep şartlarındaki durağanlık Türk imalat kesiminin performansını sınırlamaya devam ederken bilhassa milletlerarası talepteki zayıflığın giderek ön plana çıktığı gözlendi. Yeni siparişleri karşılamaya yönelik iş yükünün azalmasıyla birlikte firmalar hem istihdamı hem de satın alma faaliyetlerini sınırlamaya yöneldi. Satın alma faaliyetlerinin yavaşlaması tedarikçileri kısmen rahatlattı ve teslimat müddetlerinde sekiz yılı aşkın devrin en besbelli düşüşü gerçekleşti. Bu durum, bölümde büyümenin önündeki mahzurlardan birinin tesirini hafifletti.”

TAKİP EDİLEN 10 KESİMİN SEKİZİNDE ÜRETİM AZALDI

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ekim ayı raporuna nazaran, talebin son altı ayda dördüncü sefer arttığı kara ve deniz taşıtları hariç olmak üzere, tüm kesimlerde yeni siparişler yavaşlama kaydetti. Eylül ayından beri en sert ivme kayıpları dokumacılık, metalik olmayan mineral eserler ile giysi ve deri eserleri dallarında gerçekleşti. Ekim ayında 10 bölümün sekizinde üretim azalırken en besbelli düşüşler dokumacılık ve metalik olmayan mineral eserler dallarında ölçüldü. Kara ve deniz taşıtlarında Ağustos 2021’den beri en güçlü büyüme gerçekleşirken, besin eserleri kesiminde daha ölçülü bir üretim artışı gözlendi. 

Dört dalda istihdam artış kaydetti. Lakin artış kaydedilen kesim sayısı Nisan-Mayıs 2020 periyodundaki birinci pandemi dalgasından bu yana ikinci sefer en düşük seviyede kaydedildi. İstihdam artışının en güçlü olduğu dal ise makine ve metal eserleri oldu. Bu kesimi sırasıyla ana metal sanayi, kara ve deniz taşıtları, kimyasal, plastik ve kauçuk kesimleri takip etti. İşe alımlarda en sert yavaşlama ise dokumacılık eserlerinde kaydedildi. 

Ekimde 10 bölümün dokuzunda girdi fiyatlarındaki artış sürat kesti. Genel maliyet baskılarının en hafif olduğu iki kesim sırasıyla ana metal sanayi ile makine ve metal eserler oldu. Hem girdi hem de en son eser fiyatlarında en süratli artış, metalik olmayan mineral eserler kesiminde kaydedildi. Girdi fiyatları enflasyonu sırf kimyasal, plastik ve kauçuk bölümünde yükseldi. Besin eserleri bölümünde ise en son eser fiyatları enflasyonu artış kaydetti. Tekrar dört kesimde tedarikçilerin teslimat mühletleri kısalırken en besbelli düşüş dokumada yaşandı. Dört dalda ise teslimat sürelerindeki artış eylül ayına nazaran daha sonlu oldu. Birikmiş işler, başta dokuma eserleri dalında olmak üzere genele yayılı bir düşüş gösterirken kara ve deniz taşıtları bölümünde Ocak 2020’den beri en yüksek oranda arttı.