0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İster mecburî olsun, ister istekli, sürgün hayatı kolay değildir. Kişinin kök saldığı yere ait alışkanlıklarından, sevdiklerinden uzaklaşmasının ne demek olduğunu yaşayanlar bilir. Çağlar geçti, neredeyse değişmeyen bir şey kalmadı fakat sürgün olgusu daima var oldu insan hayatında. Yalnızca tertip aksileri, devrimciler değil, imparatorlar, casuslar bile var sürgünler ortasında.

Hicvetti sürüldü

Benim değişik bulduklarımdan biridir şu meşhur çapkın Giacoo Casanova. Olağan bayan tutkusu yüzünden de başı çokça belaya girmiştir lakin onu yalnızca bu tarafıyla anmak haksızlık olur. Sıkı bir düşünür tarafı da vardı. Artık anımsamıyorum ne olduğunu lakin bir hatadan dolayı atıldığı cezaevinden kaçınca sürgüne gitmek zorunda kaldığı bilinir. Uzun sürmüş bu sürgün yılları bitip de ülkesine döndüğünde, devrin yetkililerini hicveden şiirler yazdığı için yine hudut dışı edilir. Sürgün yıllarını anlattığı bir kitap vardı diye biliyorum, bulup okusak keşke.Sürgün olmanın ruhunda ne cins yaralar açtığını kimi metinlerinde de görmek mümkün.

Gönüllü de olsa kolay verilecek bir karar değildir sürgüne gitmek. Hayatının anlatıldığı bir belgeselde duyduğum, neredeyse tüm ömrü Paris’te geçmiş olan Abidin Dino’nun “buralarda ölüp kalmayalım“ kelamları, tıpkı kaygıyı yıllarca yaşamış biri olarak çok dokunmuştu bana. Enternasyonal bir ruhum olduğunu sanırdım, yokmuş meğerse. Yıllarca geride bıraktığım toprakların hasretiyle yaşadım. Az gelişmiş ülke beşerinin vefa duygusu gelişkindir.

Hatırı sayılır ölçüde sürgünü tadan var elbette. En tanınmışlarını, diyelim ki hepsini biliyoruz, isimlerini yazmak bile sayfalar meblağ. Nazım başta olmak üzere hala siyasi sürgün olarak yurdundan uzak olan bizimkileri de anımsayalım. İstekli sürgün deyince Aristoteles gelir natürel akla, eski öğrencisi Büyük İskender öldüğünde Atina’dan istekli olarak çekip gitmiştir. Dinsizlikle suçlanan filozof hayatının sonuna kadar Chalcis kentinde kaldı, pek mutlu olmadığını söylerler.

Sürgünlerin ortasında çok enteresan olanlar var. Örneğin Seneca. Bu Romalı tiyatro müellifini yırtıcı imparator Caligula’nın kız kardeşiyle zina yaptı diye artık Korsika olarak bildiğimiz bölgeye sürmüşlerdi. Öldürmeyip sürmek diktatörlerin, egemenlerin “şefkatli“ oldukları ana denk gelmekle ilgili olmalı. Uzun yıllar sonra, hem de Nero’ya hocalık yapmak için tekrar Roma’ya çağrılır Seneca. Her sürgün onunki üzere memnun sonla bitmemiştir doğal.

İlahi Komedya: Sürgünde yazıldı

Büyük İtalyan şair Dante’yi, siyasi düşmanları Floransa’dan sürdüler. Geri dönerse kazığa bağlanıp yakılmakla tehdit de edildi. Tüm ömrünü İtalya’nın başka kentlerini gezerek geçirdi. Büyük yapıtı İlahi Komedya’yı sürgündeyken yazmıştır. Floransa kenti meclisi Dante’yi affetti sonunda. Ne vakit affettiğini hatırlar mısınız? 2008’de.

Şairin mukadderatı değişmiyor derler ya, hakikat demek ki. Şilili büyük ozan Pablo Neruda, 1940’ların sonunda faşist diktatör Videla’nın baskısından kaçıp Avrupa’ya gitmek zorunda kaldı. Geri dönüşü 1952’yi buldu. Bir şiirinde “ve neden göç etmeye karar verdim/eğer kemiklerim Şili’de yaşıyorsa?” diye yazmıştır. Trajik doğal ki.

Büyük Victor Hugo da sürgün ömrünü tattı. III. Napolyon kendisini vatan haini ilan edince 1851 yılında sürgüne gönderildi. Ondan yıllar sonra da Bertolt Brecht, 1933 yılında Hitler iktidara geldiğinde birebir yazgısı yaşadı. Almanya’dan kaçtığında niyeti İsveç’te kalmaktı lakin Hitler tüm Avrupa’yı işgal etmeye başlayanca ABD’ye gitti. Marksist olduğu için oradan da kovdular. İsviçre’ye taşındı.

Sinema dünyasının da sürgünleri var. Harika Marlene Dietrich 1930’larda ABD’de çalışmak için Almanya’dan ayrıldı, Nazizm yükselmeye başlayınca yurduna dönmedi bir daha. “Almanlarla ben artık birebir lisanı konuşmuyoruz” deyişi unutulmamıştır.

Tüm bunların aklıma düşmesinin nedeni bizim Erol Tigrak aslında. Erol’un üstte sıraladığım isimlerle ortak noktası onun da bir sürgün olması. O da yurdunu terk edip uzaklara gitti yakınlarda. Halk TV’nin bu çok yetenekli, çok başarılı çalışanı artık dayanılmaz hale gelen şartlardan kurtulmayı seçti. Tigrak’ın ikisi hikaye olmak üzere altı kitabı var. Çok genç yaşına oldukça muvaffakiyet sığdırdığının şahidiyim. Yurdunda, kendi lisanında yazamayacak oluşuna üzülsem de gittiği ülkenin lisanında de eserler vereceğini bildiğim için seviniyorum bir yandan.

Erol’dan kelam edişim anlaşılabilir diye düşünüyorum. Hepimiz ömrümüzün bir periyodunda, onların çapında değilsek de, biraz Seneca, biraz Dante, Brecht, Nazım’ olmuşuzdur zira.

Yaşam bazen hepimizi eşitliyor işte.